A 554-2 Paribhāṣābhāskara
Manuscript culture infobox
Filmed in: A 554/2
Title: Paribhāṣābhāskara
Dimensions: 27.2 x 11.5 cm x 30 folios
Material: paper?
Condition:
Scripts: Devanagari
Languages: Sanskrit
Subjects: Vyākaraṇa
Date: ŚS 1694
Acc No.: NAK 4/731
Remarks:
Reel No. A 554-2
Inventory No. 49742
Title Paribhāṣābhāskara
Author Haribhāskara, son of Āpāji, son of Haribhaṭṭa
Subject Vyākaraṇa
Language Sanskrit
Text Features exposition on the rules of interpretation (paribhāṣā) of the Pāṇinian system of grammar
Manuscript Details
Script Devanagari
Material paper
State incomplete
Size 27.2 x 11.5 cm
Folios 33
Lines per Folio 16–19
Foliation figures in the top of the left-hand margin and the bottom of the right-hand margin of the verso
Scribe son of Cakrapāṇi
Date of Copying ŚS 1695
Place of Copying Kāṣṭhamaṇḍapa
Place of Deposit NAK
Accession No. 4/731
Manuscript Features
The extant fols. are 2–34. There are occasional corrections in the margin. In the top of the left-hand margin of the verso the syllables pa ° bhā ° (i.e. Paribhāṣā-bhāskara) are written above the foliation. In the bottom of the right-hand margin, the word rāma is written above the foliation.
The scribe uses a kind of wavy line above a dental sa to correct it into a palatal śa. Furthermore, he does not differentiate between ṣṭa and ṣṭha.
There is an additional folio on exposure 45, containing part of an index of topics (sūcīpattra), covering fol. 23–33.
Excerpts
Beginning
bhāvāt pūrvapadāt saṃjñāyām aga iti ṇatvānāpattir iti vācyaṃ || saṃjñātvaṃ hi niyataprayoga⟪sa⟫[[śa]]bdaniṣṭo(!)pādhiviśeṣaḥ || sa copādhir dākṣāyaṇapade py astīty āhuḥ || athavā chāṃdasaṃ tatra ṇatvaṃ || yad vā nirmathya dākṣāyaṇādi-śabdānāṃ yogarūḍhatāmate idaṃ yogarūḍham evāstu || evaṃ ca
parito vyāpṛtāṃ bhāṣāṃ paribhāṣāṃ pracakṣata
iti prācīnakārikāyāḥ paribhāṣā punar ekadeśasthā sati (!) kṛtsnaṃ śāstram abhijvalayati || tad yathā padīpas (!) tu prajvalita ekadeśasthaḥ kṛtsnaṃ veśmābhijvalaya.ti bhāṣyasya cātraiva tātparyam unneyam vyākhyānato viśeṣapratipattir na hi saṃdehād alakṣaṇaṃ || vyākhyānād viśeṣārthajñānaṃ saṃdehe sati kartavyam || na tu saṃdehod (!) abhimatārthāpratipādakaṃ śāstraṃ syāt || tac ca vyākhyānaṃ ṣaḍvidhaṃ yathāhuḥ ||
padachedaḥ padārthoktiḥ vigraho vākyayojanā ||
ākṣepo tha samādhānaṃ vyākhyānaṃ ṣaḍvidhaṃ matam |
iti || athodāharaṇaṃ || ṅer ām naṭyāmnībhyaḥ<ref name="ftn1">Pāṇ 7.3.116.</ref> || atra saptamyekavacanasyaiva ṅer grahaṇaṃ ||
(fol. 2r1–9)
End
vastutas tu nānācāryāṇām imāni vacanāni pūrvodāhṛ(!)laṇsūtrādigataṇakārādy- upādānatārthajñāpakebhya iṣṭasiddhaye kaivalaṃ (!) pāṇinyādimunitrayeṇorarī- kriyaṃte | ata evāniṣṭaprasaktau naiṣām abhyupagama iti jñāpakasiddhaṃ na sarvatreti paribhāṣāyā nyāyasiddhārthānuvādikātvam iti na paribhāṣyavaśād aniṣṭāpādanaṃ [[na sāṃ]]pratam iti sakaleṣṭasiddhiḥ || ||
paribhāṣākamalinīr yuktirugbhir vikā[sa]yan |
bhāskaraḥ paṃṇḍītā(!)līnāṃ sāṃtaṃ (!) (sā)naṃdayatv ayaṃ || 1 ||
tryaṃbakeśvarapurīkṛtavāsād agnihotrikulanīradhicaṃdrāt | puṇyapūrṇapuruṣottamabhaṭṭād udbhabhūva (!) sukṛtī haribhaṭṭaḥ || 2 ||
vedavākyani(cayā)vacayena prekṣito vidhir iveha budhaughaiḥ | lokagītavimalāyatakīrtiḥ so pi sajjanamaṇir jayati sma || 3 ||
tasmād udbhūtakīrteḥ kṛtasukṛtabharān maṃtrataṃtrasvataṃtraḥ
sādhūnām agragaṇyo ga(da)dalanavidhau mānavānāṃ śaraṇyaḥ ||
kāśīkṣetrādhivāsī hṛtakaṭhinatarārātiṣaḍvargadaṃbhaḥ
śrīmān āpājibhaṭṭaḥ surayajanarataḥ śuddhadhīr āvirāsīt || 4 ||
tanaya iha tadīyo cīkarad bhāskarākhyaḥ
⌣ ⌣ ⌣ ⌣ ⌣ ⌣ tīnām a[[ā]]śayaṃ bhāvayitvā [[||]]
paramataparibhāṣābhāskara (!) cā⟪..⟫rpi (!) ya(n) ta (!)
surataṃ(!)raravipāde sa⟪..⟫cci⟪naṃdā⟩⟩[[dānaṃ]]darūpe ||
- - - so mavīṣā (!) vā stukṛtaṃ (!) vā na kiṃcana ||
manye gurukṛpākalpalatikaivādikāraṇaṃ || 6 ||
(fol. 34r1–13)
Sub-colophons
iti śrīmadagniho(tri)vaṃśāvataṃsāpājibha(ṭṭasū)nuparābhidhānaharibhāskarakṛte paribhāṣābhāskare prathamādhyāye prathamaḥ pādaḥ || || (fol. 10r4–5)
iti prathame dvitīyaḥ || (fol. 11r1)
iti prathame tṛtīyaḥ || (fol. 11v13)
iti śrīmadagnihotrivaṃśāvataṃsāpājibhaṭṭasūnuparābhidhānaharibhāskarakṛte paribhāṣābhāskare pathamo dhyāyaḥ || || (fol. 14r9)
iti dvitīye prathamaḥ || (fol. 14v11)
iti dvitīye dvitīyaḥ || (fol. 16r9)
iti dvitīye tṛtīyaḥ || (fol. 16v7)
iti śrīmadāpājibhaṭṭasūnū(!)bhāskarakṛte paribhāṣābhāskare dvitīyo dhyāyaḥ || || (fol. 16v18–19)
…
iti paribhāṣābhāskare saptamo dhyāyaḥ || (fol. 29r10–11)
aṣṭame prathamaḥ || (fol. 29v2)
Colophon
iti śrīmatkāśyapānvayasaṃbhavāgnihotrikulatilakāyamānaharibhaṭṭasūnuśrī-mahāpājibhaṭṭasūnubhāskaraviracitaḥ paribhāṣābhāskaraḥ samāptim agāt || || śubham bhūyāl lekhakasya || || śrīśāke 1695 mā.rgaśirṣamāsasya śukula(!)pakṣasya pratipadāyāṃ tithau somavāsare likhitaṃ vṛddhan(!)-vṛṃdaśiromaṇeś cakrapāṇeḥ putreṇa vaiyākaraṇakesariṇā kāṣṭamaṃḍapanagare || || || śubham ||
(fol. 34r13–16)
Microfilm Details
Reel No. A 554/2
Date of Filming 07-05-1973
Slides 36
Used Copy Berlin
Type of Film negative
Catalogued by OH
Date 23-05-2006
<references/>