A 554-5 Paribhāṣenduśekhara
Manuscript culture infobox
Filmed in: A 554/5
Title: Paribhāṣenduśekhara
Dimensions: 28.2 x 10 cm x 83 folios
Material: paper?
Condition:
Scripts: Devanagari
Languages: Sanskrit
Subjects: Vyākaraṇa
Date:
Acc No.: NAK 5/3857
Remarks:
Reel No. A 554-5
Inventory No. 49816
Title Paribhāṣārka
Remarks also called Pāribhāṣenduśekharaṭippaṇī
Author Vācaspati Panta
Subject Vyākaraṇa
Language Sanskrit
Text Features A (sub?)commentary on Nāgojī Bhaṭṭa’s Pāribhāṣenduśekhara. As the author’s name Panta suggests, this commentary may have circulated in Nepal only.
Manuscript Details
Script Devanagari
Material paper
State incomplete
Size 28.2 x 10.0 cm
Binding Hole
Folios 83
Lines per Folio 11
Foliation figures in the bottom of the right-hand margin of the verso
Place of Deposit NAK
Accession No. 5/ 3857
Manuscript Features
This MS consists of two sets of folios of similar appearance, written in the same hand, having a foliation of their own (fols. 1–49 and 1–34 respectively).
There are occasional corrections and annotations in the margin.
The scribe has the habit of writing °ttva for the suffix °tva. Moreover, he uses a dot to mark syntactico-semantic sections.
Exp. 2 shows the back of fol. 1v, on which members of the NAK have written the following piece of information: “paribhāṣārkaḥ paribhāṣenduśekharaṭippaṇī paṃ° vācaspatipantakṛtaḥ”.
There is no entry of this text, neither of its author, in the CatCat.
Excerpts
Beginning
śrītāriṇyai namaḥ || || śivam astu || ||
- śivagurucaraṇāravindayugme racitavinatinā vacodhipena |
- samaraci paribhāṣikendumūrddhno gala iva samalā(!)ṃbujālimālā || 1 ||
maṅgalam ācarati | natveti | nāgeśa iti ātmanāmeti niṣedhas tu śakyatāvachedaka-puras⟪v⟫[[k]]āreṇa bodhane iti bhāvaḥ | idan tu lakṣyatāvachedakanāgeśapada-vācyatvena bodhakaṃ na tu tadvyaktitvena niṣedhasya sarvaviṣayakatve tu rāmanāmoccāritadāśarathī⟪ṃ⟫ paraṃ rāmapadam api śivetarajanakaṃ syāt mama tu tadvyaktitvena bodhana eveti na doṣaḥ etena tiraścallocanalīlayā nas tu iti naloktir vyākhyātā natveti abhivāda[[na]]tulyaiva sattvena na doṣa iti kecit kurute iti taṅ tu puṇyasya svagāmitvād bodhyaḥ viṣayan nirdiśati prārtham iti atreti vyākhyāyanta ity anenānveti siddhāni vacana (!) siddhyatīty arthaḥ jñāpakanyāyayor api tatsiddhatve lakṣaṇā bhāṣyavārttikarūpanibaddhāni iti paribhāṣārūpāṇīti ca samānādhikaraṇaṃ akṛtetyādīnāṃ tu khaṇḍanārtham upanyāsaḥ anyatra paribhāṣātvaṃ lakṣyasaṃ-skārākāraṇatve sati tātparyagrāhakaśāstratvam atra tu pāṇinyuccari[[ta]]vacana-bhinnatve sati guṇaśāstrattvaṃ (!) tat nanv iti (exp. 3 top =fol. 1v1–8)
Extracts
tayā śakyaṃ varṇenāpy anarthakena bhavituṃ kiṃ punar iyatā sūtreṇety aneneti bhāvaḥ na cānekasūtrapratyākhyānaparabhāṣyavirodhanirasa(fol. 49v1)nāya prayojanavaidhuryarūpaṃ yathāśrutāvayagatam (!) ānarthakyam apahāya bodhyārtharāhityarūpam anusṛtaśekharavivaraṇādiṣu ta(c) ca niyamaśāstrāṇāṃ anudātte taṅitaś ca lasyātmanepadam<ref>Cf. Pāṇ 1.3.12.</ref> iti śābdabodhajanakatvān niṣprayojanatve pi viruddhyeteti vācyam vṛddhir ādaij<ref>Cf. Pāṇ 1.1.1.</ref> ityādīnāṃ yathā kathaṃcic chābdajanakatayā yogyārthā(!)bodhakatvarūpasya vivakṣaṇena bhuktavantam iti nyāyaviṣaya-tvopapādanāyā (!) udāttaṅitaḥ parasmaipadan nety arthasvīkāreṇa tip tas th⟪i⟫[[ī]]ty<ref>Cf. Pāṇ 3.4.78.</ref> (!) anena vihitānāṃ parasmaipadānām asādhuttva(!)bodhakatayā ʼyogyārthabodhakattvāt (!) || (exp. 51 bottom–52 top = fol. 49r11–49v4)
nityād apīti<ref>Cf. Paribhāṣenduśekhara introductory statement on paribhāṣā 50.</ref> grāmaṇī ī ity atra padavibhajyānvākhyānapakṣe hrasvo numoḥ prāptau tumi nityattvāc ca prapti(!)hrasvapravṛttaye kṛtām antaraṅgaṃ bahiraṅgād balīya iti paribhāṣāṃ asiddhaṃ bahiraṅgam ity asya jātabahiraṅge eva pravṛttyātiriktā saṃpādya kāryām prācīnapaṭhitāṃ nirākaroti antaraṅge bahir iti pūrvatrāsiddham ity anenevānayāpy asiddhattva(!)bodhane bahiraṅgaśāstrasya satpratipakṣattvāt (!) pravṛttir na syāt (exp. 52 bottom = fol. 1r1–3)
End
nimittakāraṇatā na syāt iti tarke apekṣābuddhau prārabdhe ca vyabhicāro dṛṣṭaḥ svakāryattvā(!)vacchinnaprayogitākanāśattvā(!)vachinnaprayojakatā nirūpitaprayojyatāśrayanāśapratiyoginī syād iti tarke saṃkhyānāśe ʼpekṣābuddhittvā(!)vachinnapratiyogitākanāśattvenā(!)kṣepanāśe prārabdhattvā(!)vachinnapratiyogitākanāśattvena (!) kāraṇatayā svakāryattvā(!)vachinnapratiyogitākanāśattvena (!) kāraṇatāyā abhāvena vyabhicārābhāve pi tattarkaviṣayakajñānasya pāṇinīyānām ajāyamānatayā teṣām eva sādhuttva(!)jñānāya pravṛtto bhagavān pāṇinis tadbuddhyanusāreṇa sūtram akarot pāṇinīyānāṃ tādṛśabuddhimattvasya samarthagrahaṇam eva jñāpakaṃ viśeṣatarkasanāthānāṃ samarthagrahaṇasya vyarthattvāt (!) yad vā yā - kāraṇatā sā 2 svakāryanāśaprayojakanāśapratiyoginīti vyāptimātraṃ gṛhītaṃ vyāptipratikūlaḥ pūrvoktas tarko yair na kṛta ity arthaḥ asmin pakṣe viśiṣṭa ity asya svābhimatavyāptipratikūla ity arthaḥ evaṃ ca seduṣa ityādau kāraṇatāvattva(!)-hetutāvakāre i(ṭ)nāśaprayojakanāśapratiyogittvam (!) anumityā siddhaṃ tadā ⟪i⟫ nimittāpāye iti (exp. 86 bottom = fol. 34r1–9)
Microfilm Details
Reel No. A 554/5
Date of Filming 07-05-1973
Exposures 88
Used Copy Berlin
Type of Film negative
Remarks fols. 27v–28r (exp. 29–30) have been microfilmed twice
Catalogued by OH
Date 29-05-2006
<references/>