B 249-3 Mahābhārata
Manuscript culture infobox
Filmed in: B 249/3
Title: Mahābhārata
Dimensions: 41 x 15.4 cm x 97 folios
Material: paper?
Condition: complete
Scripts: Devanagari
Languages: Sanskrit
Subjects: Mahābhārata
Date:
Acc No.: NAK 2/115
Remarks: Virāṭaparvan w. comm. by Nīlakaṇṭha; B 263/12, B 253/2, B 249/3, B 246/4, B 263/10, B 257/3, A 302/8, A 311/5, A 311/7, A 311/6, B 254/3, B 251/3, A 302/2, B 264/7, A 308/14, A 303/7, and B 264/4 form a series
Reel No. B 249-3
Inventory No. 31014
Title Mahābhārata and Bhāratabhāvadīpa
Remarks The text covered is Virāṭaparvan and a commentary called Bhāratabhāvadīpa up on it.
Author attributed to Vedavyāsa, Nīlakaṇṭha
Subject Mahābhārata
Language Sanskrit
Manuscript Details
Script Devanagari
Material paper
State complete
Size 41.0 x 15.4 cm
Folios 97
Lines per Folio 13
Foliation figures in the upper left-hand margin under the abbreviation bhā.virāṭa. and in the lower right-hand margin under the word rāma on the verso
After fol. 44, fol. 46 appears. But, number 45 has been added just above the first figure to make a correction.
Place of Deposit NAK
Accession No. 2/115
Manuscript Features
|| virāṭaparvaprāraṃbhaḥ ||
Excerpts
Beginning of the root text
oṃm(!) ||
nārāyaṇaṃ namaskṛtya naraṃ caiva narottamaṃ
devīṃ sarasvatīṃ caiva tato jayam udīrayet 1
janamejaya uvāca ||
kathaṃ virāṭanagare mama pūrvapitāmahāḥ
ajñātavāsam uṣitā duryodhana bhayārdditāḥ 2
pativratā mahābhāgā satataṃ brahmavādinī
draupadi ca kathaṃ brahmann ajñātāduḥkhitāvasat 3
vaiśaṃpāyana uvāca
yathā virāṭanagare tava pūrvapitāmahāḥ
ajñātavāsam uṣitās tac chṛṇuṣva narādhipa 4
tathā sa tu varāṃ llabdhvā dharmād dharmmabhṛtāṃvaraḥ
gatvāśramaṃ brāhmaṇebhya ācakhyau sarvam eva tat
kathayitvā tu tat sarvaṃ brāhmaṇebhyo yudhiṣṭhiraḥ
araṇīsahitaṃ tasmai brāhmaṇāya nyavedayat 6 || ○ || || ○ || (fol. 1v5–9)
Beginning of commentary
|| śrīgaṇeśāya namaḥ
śrīmadgopālam ānamya prācīnācāryavartmanā
virāṭaparvapradyotī bhāvadīpo vitanyate | 1 |
… janamejaya uvāca katham iti pūrvaḥ pitā parīkṣit tasya pitāmahāḥ ajñātavāsaṃ yathā syāt tathā kathaṃ uṣitāḥ vāsaṃ kṛtavaṃtaḥ samūlaghātaṃ nyavadhīd(!) iti … brahmavādinī śrīkṛṣṇakīrttanaśīlā 3 5 araṇīsahitaṃ araṇyor mithunaṃ araṇīsahitaṃ maṃtham iti pāṭhe maṃthoʼgninirmathanadaṃḍas taṃ araṇībhyāṃ sahitaṃ brāhmaṇā(!) nyavedayad ity arthaḥ 6 || ○ || || ○ || || ○ || (fol. 1v1 and 11–13)
End of the root text
tasmai sasa(!) sahasrāṇi hayānāṃ vāraraṃhasāṃ
dve ca nāgaśate mukhye prādād bahu dhanaṃ tadā 36
hutvā samyak samiddhāgniṃ arcayitvā dvijanmanaḥ
rājyabalaṃ ca koṣaṃ ca sarvam ātmānam eva ca 37 || ||
kṛte vivāhe tu tadā dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
brāhmaṇebhyo dadau vittaṃ yad upāhara[[d a]]cyutaḥ 38
gosahasrāṇi ratnāni vastrāṇi vividhāni ca
bhūṣaṇāni ca mukhyāni yānāni śayanāni ca 39
bhojanāni ca hṛdyāni pānāni vividhāni ca
tan mahotsavasaṃkāśaṃ hṛṣṭapuṣṭajanāyutaṃ
nagaraṃ matsyarājasya śuśubhe bharatarṣabha 40 (fol. 97v11–12 and 98v2–4)
End of the commentary
anvaśāsat ājāpitavān saṃyogaṃ vivāhasaṃbaṃdhaṃ 12 preṣayāmāsa āhvānārthaṃ dūtān iti śeṣaḥ 13 upalavyaṃ(!) virāṭanagarasamīpasthanagarāṃtaraṃ lokasya durvākyabhayāt 14 15 16 17 19 20 21 || ○ || 22 27 surā nānādravyasārarūpaṃ madyaṃ maireyaṃ [[vṛkṣarasarūpaṃ]] madyaṃ 28 30 avyabhavan abhibhūtāḥ 31 32 33 34 35 ātmānam eva ca prādād iti pūrveṇānvayaḥ 37 38 38(!) 39 40 (fol. 97r2, 14, 97v1 and 98r1)
Colophon of the root text
iti śrīmanmahābhārate śatasāhasryāṃ saṃhitāyāṃ vaiyyāsikyāṃ virāṭaparvaṇi uttarāvivāho nāmādhyāyaḥ ||
samāptaṃ cedaṃ virāṭaparva ataḥ paraṃ udyogaparva tasyāyam ādyaḥ ślokaḥ
vaiśaṃpāyana uvāca
kṛtvā vivāhaṃ tu kurupravīrās
tadābhimanyor muditasvapakṣāḥ
ahāni catvāryy avasan pratītāḥ
sabhāṃ virāṭasya tato bhijagmuḥ
…
brāhmaṇān bhojayac chaktyā pāyasaiḥ sarpiṣāsitaiḥ
evaṃ śute ca vairāṭe samyakphalam avāpnuyāt ||
|| śrī || śrīgoviṃdāya namaḥ || || ○ || || || ○ || (fol. 98r4–9)
Colophon of the commentary
iti śrīmatpadavākyapramāṇamaryādādhuraṃdharacaturddharavaṃśāvataṃsagoviṃdasūrisūno nīlakaṃṭhasya kṛtau bhāratabhāvadīpe virāṭaparvārthaprakāśaḥ samāptim agamat
śrīrādhākṛṣṇāya namaḥ || ||
śrīkṛṣṇacaraṇakamalebhyo namaḥ || || ○ || || ○ || || ○ || (fol. 98r1 and 10)
Microfilm Details
Reel No. B 249/3
Date of Filming 27-03-1972
Exposures 100
Used Copy Kathmandu
Type of Film positive
Catalogued by RK
Date 08-01-2007
Bibliography