B 310-15 Ṛtusaṃhāra
Manuscript culture infobox
Filmed in: B 310/15
Title: Ṛtusaṃhāra
Dimensions: 27.5 x 11.1 cm x 36 folios
Material: paper?
Condition:
Scripts: Devanagari
Languages: Sanskrit
Subjects: Kāvya
Date:
Acc No.: NAK 5/6896
Remarks:
Reel No. B 310-15
Title Ṛtusaṃhāra
Remarks with commentary Candrikā by Bharadvāja Maṇirāma
Author Kālidāsa
Subject Kāvya
Language Sanskrit
Manuscript Details
Script Devanagari
Material paper
State complete
Size 27.5 x 11.1 cm
Binding Hole
Folios 36
Lines per Folio 7-11
Foliation figures in the upper left and lower right margins of the verso; syllables ṛtusaṃ in the left and rāmaḥ in the right
Scribe Tejānanda
Place of Deposite NAK
Accession No. 5-6896
Manuscript Features
The last three stanzas of the 3rd and the first stanza of the 4th chapter are missing, though the manuscript is complete.
Excerpts
Beginning
śrīgaṇeśāya namaḥ ||
pracaṇḍasūryaḥ spṛhaṇīyacaṃdramāḥ sadāvagāhakṣatavārisaṃcayaḥ ||
dināṃtaramyo bhyupaśāṃtamanmatho nidāghakālo yam upāgataḥ priye || 1 || (fol. 1v5-6)
śrī gaṇeśo vijayate || ||
yaḥ samastaviduṣāṃ śiromaṇir yena rājati sabhā vipaścitāṃ ||
taṃ mahīśvarakṛtāṃghrivaṃdanaṃ nīlakaṃṇṭha(!)pitaraṃ namāmy ahaṃ || 1 ||
śṛṃgāraikapradhānaṃ yad ṛtusaṃhāranāmakaṃ ||
kāvyaṃ tat kālidāsīyaṃ vyākhyāsye haṃ yathāmati || 2 ||
apracāratamomagnāṃ(!) kālidāsakṛtir yataḥ ||
kriyate taccandrikeyaṃ vibudhānaṃdadāyinīṃ ||
tatra bhagavān kālidāsanāmā kaviś cikirṣitasya(!) graṃthasya nirvighnaparisamāptyartham āśīrnamastriyā(!) vastunirdeśo vāpi tanmukhair āśīrādyanyatamasya maṃgalatvena tadanyataravastunirdeśarūpamaṃgalam ācaranādau grīṣmakālavarṇanarūpāṃ kathāṃ priyāyai kaś cin nāyakaḥ prastauti ||
pracaṇḍeti || pracaṇḍaḥ ugraḥ sūryo yasmin sa tathoktaḥ || himāṃśuś caṃdramāś caṃdra ity amaraḥ sadā niraṃtaram avagāhena kṣataḥ kṣīṇo vārisaṃvayo yasmin sa tathoktaḥ | dināṃta(!) saṃdhyākālo ramyo ramaṇīyo yasmin sa tathoktaḥ divasaṃ sūryasattvādau(ṣṇa)janitam ākulatvaṃ tadaṃte sūryābhāvān na tajjanitam ākulatvaṃ | caṃdrodayādinā ca śītalatvāt tasya ramyatvaṃ | abhisamaṃtā upaśāṃtaḥ manmathaḥ kaṃdaryo yasmin vasaṃte | dviguṇaḥ kāma iti vasaṃtāpagame kāmopaśāṃtiḥ ayaṃ nidāghakālo grīṣmakāla upāgataḥ hi priye | vaṃśastha vṛttam etat || 1 || (fol. 1v1-4, 7-10)
«Sub-Colophons:»
iti śrīkālidāsakṛtāv ṛtusaṃhāre grīṣmavarṇanaṃ prathamaḥ sargaḥ || 1 || || (fol. 8v6-7)
iti śrīkālidāsakaviva⟪śa⟫rāgraṇīviracite ṛtusaṃhāre prāvṛḍvarṇanidvitīyaḥ sargaḥ || 2 || (fol. 15r5-6)
śrī kālidāsakṛtāv ṛtāv ṛtusaṃhāre hemaṃtavarṇanam nāma caturthaḥ sargaḥ || || (fol. 25r5)
iti ṛtusaṃhāre paṃcamaḥ sargaḥ || 5 || (fol. 29r6)
End
āmrī maṃjulamaṃjarī varaśaraḥ satkiṃśukaṃ yaddhanur
jyā yasyālikulaṃ kalaṃkarahitaṃ chatraṃ sitāṃśuḥ sitaṃ
mattebho malayānilaḥ parabhṛto yadbaṃdino lokajit
so yaṃ vo vitarītarītu vitanur bhadraṃ vasaṃtānvitaḥ || 29 || (fol. 35v4-5)
āmrīti | yasyāmrī āmrasaṃbaṃdhinī maṃjulā suṃdarā maṃjarī varaśaro(!)tkṛṣṭo(!) bāṇaḥ sad utamaṃ(!) kiṃśukaṃ palāsakusumaṃ dhanur yasya alikulaṃ bhramarasamūho jyā yasya kalaṃkarahitaṃ sitaṃ śveta(!) chatraṃ sitāṃsuś caṃdraḥ | yasya mattebho mata(!)gajaḥ malayā<ref name="ftn1">ac: mulayā°</ref>nilāḥ malaya<ref name="ftn2">ac: pulaya°</ref>saṃbaṃdhī pavanaḥ | yasya baṃdino vaitālikāḥ parabhṛtaḥ kokilāḥ lokajidvasaṃtenānvito yuktaḥ so yaṃ vitanur anaṃgaḥ vo yuṣmabhyaṃ bhadraṃ kalyāṇaṃ vitarītarītu dadātv ity arthaḥ śārdūlavikrīḍitaṃ chaṃdaḥ || tallakṣaṇaṃ tu vṛttaratnākare || arkāśvair yadi maḥ sajau satatagāḥ śārdūlavikrīḍitam iti || 28 ||
<references/>
Colophon
iti śrīkavikālidāsakṛtau ṛtusaṃhārakāvye vasaṃtavarṇanaṃ nāma ṣaṣṭhaḥ sargaḥ samāptaḥ || || ○ || (fol. 35v5-6)
iti dvārad(!)vājamaṇirāmaviracitāyā ṛtusaṃhāracaṃdrikābhidhāyāṃ ṭīkāyāṃ ṣaṣṭhaḥ sargaḥ samāptaḥ || graṃthasaṃkhyā samūlā || 1100 || likhitaṃ tejānaṃdeneti || śubham || || || cha || (fol. 36r2-4)
Microfilm Details
Reel No. B 310/15
Date of Filming 05-07-2008
Used Copy Berlin
Type of Film negative
Catalogued by AM
Date 09-10-2008