B 310-3 Kumārasambhavabhāṣya
Manuscript culture infobox
Filmed in: B 310/3
Title: Kumārasambhavabhāṣya
Dimensions: 25 x 10.5 cm x 46 folios
Material: paper?
Condition: damaged
Scripts: Devanagari
Languages: Sanskrit
Subjects: Kāvya
Date:
Acc No.: NAK 4/699
Remarks: by Janārdana
Reel No. B 310-3
Title Kumārasambhavabhāṣya
Remarks commentary on the Kumārasambhava
Author Janārdana
Subject Kāvya
Language Sanskrit
Manuscript Details
Script Devanagari
Material paper
State incomplete, slightly damaged
Size 25.0 x 10.5 cm
Binding Hole
Folios 46
Lines per Folio 10-12
Foliation figures in the lower right margin of the verso
Place of Deposite NAK
Accession No. 4-699
Manuscript Features
Available folios: 1-2, 52-78, 91, 99-114.
Excerpts
Beginning
gaṇeśāya namaḥ ||
iha prekṣyā(!)pūrvakāriṇāṃ mahākavīnāṃ kāvyārambhe yathaivābhiṣṭa(!)devatāsaṃstavanam abhyuda⁅yāni(!)⁆nidānaṃ | tathaivotkṛṣṭavastuguṇasaṃkīrttanaṃ apity(!) adhikṛtyāha |
asty uttarasyām ityādi || uttarasyāṃ diśi kauberyāṃ kakubhi nagādhirājo sti || parvatādhirājo vidyate | na gacchaṃtīti nagāḥ parvatāḥ teṣāṃ adhiko rājā nagādhirājaḥ | athavā nageṣu parvateṣu adhirājate asau nagādhirājaḥ | rājāhaḥsakhibhyaṣ ṭac<ref name="ftn1">Pāṇ. 5.4.91</ref> iti ṭacpratyayaḥ kiṃ nāma himālayo nāma | himaśabdo 'tra saṃjñādyotako vyayaṃ padaṃ | himasya ālayo himālayaḥ | nanu yo himasya ālaye(!) tasya kiṃ varṇanaṃ || ata āha || kiṃviśiṣṭo nagādhirājaḥ devatātmā<ref name="ftn2">interlinear addition: devatātmā adhiṣṭhātā yasya sa</ref> | devatāsvarūpī ātmā yasya saḥ devatātmā | himālayo pi deva eva kathyate || nanu dṛṣanmayāḥ parvatāḥ kathaṃ devatātmāno bhavaṃti | satyaṃ | parvatānāṃ dve rūpe | ekaṃ sthāvaraṃ aparaṃ jaṃgamaṃ | yat sthāvaraṃ tat pāṣaṇa(!)mayaṃ | yaj jaṃgamaṃ tad devatāmayaṃ | jaṃgamarūpeṇa devatānāṃ madhye labdhayajñaphalavibhāgatvāt | ato devatātvaṃ ghaṭate | tathā coktaṃ | yajñāṃgayonitvam avekṣya yasya iti vacanāt | atha ca harasya saujanatvāt devatātvaṃ ghaṭate | aparaṃ kathaṃbhūto nagādhirājaḥ | sthitaḥ rahitaḥ | ūrdhvaṃdamaḥ | kiṃ kṛtvā | toyanidhī | avagāhya | samudrau abhivyāpya | āloḍya | toyāni nidhiyaṃte(!) yatra asau toyanidhiḥ | toyanidhiś ca toyanidhiś ca tau | toyanidhī || nanu toyanidhayaś catvāraḥ kathyaṃte | teṣāṃ madhye kau | pūrvāparau | prācyapratīcyau || pūrvaś ca aparaś ca pūrvāparau | itthaṃbhūtaḥ san kavīṃdrakapramaṇīṃtā(!) kālidāsena abhinavakāvyaprāra⁅ṃ⁆bhaḥ yathaivābhiṣṭa(!)devatāsaṃsmaraṇam abhyudayanidānaṃ tathai(!) kṛṣṭaṃ mahimna śrīhimālayasyaiva varṇanaṃ | kaviḥ prāk prāṇaiṣīt || athavā kavisamaye namaskārās(!) trividhaḥ kathito sti || mānaso vācakaḥ kāyakaś ceti atisidhidaḥ(!) | raghukāvye vāgarthāv ivetyādinā vācakaḥ | aparaṃ naiṣadhādau | ihāpi graṃthe sidhi(!)darśanatvāt mānaso 'numeyaḥ | atra pratyakṣānumānāgameṣu | anumānasyāpi prāmāṇyam uktam asti | asty uttarasyām iti || ka iva || utprekṣate | pṛthivyāḥ mānadaṃḍa iva | pramāṇavaṃśam iva mitir mānaṃ mānārtho daṃḍaḥ || yāvanmātrā pṛthivī tāvanmātro himavān | yāvanmātro himavān tāvanmātrā pṛthivī || (fol. 1v1-2r6)
<references/>
«Sub-Colophon»
iti śrīkālidāsakṛtau bhavye kumārasaṃbhave janārddanakṛte bhāṣye sargo yaṃ paṃcamo 'gamat || || ❁ || || cha || cha cha || (fol. 74v3-4)
End
tatra kautukāgāre īśo maheśvaraḥ gaurīṃ pārvatīṃ pramathamukhavikāraiḥ gūḍhaṃ guptaṃ hāsayām āsa || kiṃbhūtāṃ | gaurīṃ | navapariṇayalajjābhūṣaṇāṃ | navapariṇītasya lajjā saiva bhūṣaṇaṃ yasyāḥ sā | tāṃ | kiṃ kurvatīṃ | vadanam apaharaṃtīṃ || anyathākurvatīṃ || kiṃbhūtaṃ vadanaṃ | tatkṛtotkṣepaṃ | tena maheśvareṇa kṛtaḥ utkṣepaḥ udaṃcanaṃ yasya tat | kiṃbhūtāṃ gaurīṃ || śayanasakhībhyo pi mahatā kaṣṭena dattavācaṃ | śayanaṃ sahaśāyinībhyo pi kathaṃ cin mahatā kaṣṭena dattā vāk yayā sā tāṃ || lajjayā nijasakhīnām apy uttaraṃ na prayacchati | kṛto va(!) gaṇavadanavikāraiḥ gūdham ema(?)prāyaḥ vismayeneti bhāvaḥ 95 || cha || ❁ || (fol. 115v4-11)
Colophon
iti +kumārasaṃbhave mahākā⟪kye⟫kvye kālidāsakṛtau gaurīvivāhakṛti samāptaḥ || ❁ || (fol. 115r11-12)
Microfilm Details
Reel No. B 310/3
Date of Filming 04-07-1972
Used Copy Berlin
Type of Film negative
Catalogued by AM
Date 05-09-2008
<references/>